Belgische regels voor controle op radioactieve stoffen in voor menselijke consumptie bestemd water
Met een KB van 31 mei 2016 zet België Richtlijn 2013/51/EURATOM gedeeltelijk om naar Belgisch recht. Die tekst bevat Europese voorschriften voor de bescherming van de volksgezondheid tegen radioactieve stoffen in voor menselijke consumptie bestemd water.
Menselijke consumptie
België kiest voor de uitvaardiging van een volledig nieuw besluit, in plaats van de integratie van de vereisten van de richtlijn in het algemeen reglement op de bescherming van de bevolking, van de werknemers en het leefmilieu tegen het gevaar van ioniserende stralingen (Arbis, KB van 20 juli 2001).
Voor de definities in het nieuwe KB wordt zo veel mogelijk verwezen naar de definities uit de richtlijn. Uiteraard staat de omschrijving van 'voor menselijke consumptie bestemd water' centraal. Men maakt daarbij een onderscheid tussen:
al het water dat onbehandeld of na behandeling bestemd is voor drinken, koken, voedselbereiding of andere huishoudelijke doeleinden voor menselijke consumptie, ongeacht de herkomst en of het water wordt geleverd via een distributienet, uit een tankauto of tankschip, of in flessen of verpakkingen;
al het water ? ?incorporatiewater? - dat in levensmiddelenbedrijven wordt gebruikt voor de vervaardiging, de behandeling, de conservering of het in de handel brengen van voor menselijke consumptie bestemde producten of stoffen, in de mate dat het water als grondstof in het eindproduct wordt gebruikt;
al het water ? ?contact water? - dat in levensmiddelenbedrijven wordt gebruikt dat tijdens het productieproces direct of indirect in contact komt met de grondstoffen van het eindproduct maar op zich niet in het eindproduct voorkomt.
Het nieuwe KB is van toepassing op al het water bestemd voor menselijke consumptie, behalve op:
natuurlijk mineraalwater (KB van 8 februari 1999);
water dat als geneesmiddel wordt beschouwd;
voor menselijke consumptie bestemd water dat afkomstig is van een afzonderlijke voorziening die gemiddeld minder dan 10 m3 per dag levert, of waarvan minder dan 50 personen gebruikmaken, tenzij het water wordt geleverd in het kader van een commerciële of openbare activiteit.
Radiologische kwaliteit
Het nieuwe KB bevat de parameterwaarden voor de radiologische controle van voor menselijke consumptie bestemd water. Het gaat om waarden voor radon en tritium, met vermelding van de indicatieve dosis.
De leverancier moet alle maatregelen treffen om die parameterwaarden na te leven. Hij stelt een jaarlijks zelfcontroleprogramma op om na te gaan of het water aan de radiologische kwaliteitsvereisten voldoet.
Het voorstel van jaarlijks zelfcontroleprogramma wordt ingediend bij het Federaal Agentschap voor Nucleaire Controle (FANC). Het kan te allen tijde aan de leverancier opleggen om zijn jaarlijks zelfcontroleprogramma aan te passen.
De algemene principes en de minimumfrequentie van het jaarlijks zelfcontroleprogramma worden vermeld in een bijlage. En de controle van de indicatieve dosis en de analytische prestatiekenmerken worden uitgevoerd volgens de voorschriften die opgenomen zijn in een tweede bijlage.
De leverancier kan een aanvraag voor een vermindering van de frequentie van zijn jaarlijks zelfcontroleprogramma indienen.
Wanneer een parameterwaarde bij een bepaalde monstername wordt overschreden, bepaalt het agentschap met de leverancier de omvang van de herbemonstering die vereist is om zich ervan te vergewissen dat de gemeten waarden representatief zijn voor de gemiddelde activiteitsconcentratie voor een volledig jaar.
Zelfcontroledossier
Het zelfcontroledossier bevat minstens een administratief gedeelte met onder andere identificatiegegevens, en een technisch gedeelte met onder andere de punten van monsterneming en de betrokken distributiezones. Het agentschap kan aan de leverancier bijkomende informatie vragen.
De analyses worden door de leverancier aan een laboratorium toevertrouwd dat voldoet aan de voorwaarden die opgesomd worden in het KB van 31 mei 2016. De leverancier voegt hierover de nodige informatie toe aan het zelfcontroledossier.
De resultaten van de door de laboratoria uitgevoerde controles worden door de leverancier aan het agentschap meegedeeld. De leverancier moet de volledige resultaten ter beschikking van het agentschap houden gedurende minstens 5 jaar. Het agentschap kan ook zelf analyses uitvoeren door tussenkomst van een laboratorium, op kosten van de leverancier.
De minimumfrequenties van de monsternemingen en analyses van voor menselijke consumptie bestemd water zijn vastgelegd in tabel 1 van bijlage 1. Voor watervolumes kleiner of gelijk aan 100 m3 per dag, bepaalt het agentschap geval per geval het aantal monsternemingen naargelang het risiconiveau van het punt waar aan de parameterwaarden moet worden voldaan. Het risiconiveau hangt onder andere af van het type water en de nabijheid van nucleaire activiteiten.
De leverancier maakt aan het agentschap een samenvattend jaarverslag over, uiterlijk op 1 april.
Corrigerende maatregelen
De leverancier moet, bij niet-naleving van de parameterwaarden, het agentschap binnen de 24 uur op de hoogte brengen van volgende gegevens zodat het agentschap een risicoanalyse kan uitvoeren: de evaluatie van de oorzaak, de herkomst en de bestemming van het water, en een schatting van het reële waterverbruik.
Uit voorzorg en in afwachting van een risicobeoordeling ziet de leverancier erop toe dat er corrigerende maatregelen worden getroffen om de radiologische kwaliteit van het water weer op peil te brengen.
Na de uitvoering van de corrigerende maatregelen laat de leverancier, gedurende minstens een maand, wekelijks monsternemingen en analyses uitvoeren. Het agentschap kan het gebruik van het water voor menselijke consumptie verbieden of beperken.
Informatie aan de bevolking
Het agentschap zorgt ervoor dat de consumenten in kennis worden gesteld over het risico en de getroffen maatregelen. Het agentschap zal de consumenten ook adviseren over de eventuele voorzorgsmaatregelen die nodig zijn voor de bescherming van de menselijke gezondheid tegen radioactieve stoffen.
In werking
Globaal genomen treedt het KB van 31 mei 2016 in werking op 1 augustus 2016. Maar de bepalingen over verplichting om een zelfcontroledossier op te stellen, treden pas in werking op 28 december 2016. Dat is 6 maanden na publicatie van het nieuwe KB in het Belgisch Staatsblad.
Let wel, eigenlijk had België de Europese regels al tegen 28 november 2015 moeten omzetten in nationale wetgeving.
Bron: Koninklijk besluit van 31 mei 2016 betreffende de bescherming van de volksgezondheid tegen radioactieve stoffen in voor menselijke consumptie bestemd water, BS 28 juni 2016
